Ekonomideki durgunluk ve finansmana erişim zorluğu, ticaretin çarklarını durma noktasına getirdi. Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi'nin açıkladığı son veriler, piyasadaki ödeme krizinin boyutunu gözler önüne serdi. Yüksek faiz ortamında borçlarını çevirmekte zorlanan esnaf ve iş dünyası, çeklerini ödeyemez hale geldi.
KARŞILIKSIZ ÇEK TUTARI 225 MİLYAR LİRAYI BULDU
2025 yılının ilk 11 ayını kapsayan (Ocak-Kasım) verilere göre; bankalara ibraz edilmesine rağmen karşılığı bulunmayan çeklerin tutarı 225 milyar TL olarak kayıtlara geçti. Bu rakam, sadece bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 49'luk bir artışı ifade ediyor.
Ancak asıl vahim tablo, 2023 yılı ile kıyaslandığında ortaya çıkıyor. İki yıl öncesinin aynı dönemine göre karşılıksız çek tutarındaki artış oranı tam yüzde 355 oldu.
KEŞİDECİ SAYISI VE ORANLAR YÜKSELİŞTE
Nefes'in haberinde yer alan verilere göre, bu dönemde çeki karşılıksız çıkan kişi/firma (keşideci) sayısı da yüzde 13 oranında arttı. Toplamda 31 bin 600 keşideciye ait 272 bin adet çek için "karşılıksız" işlemi yapıldı. Daha sonra ödenen çekler düşüldüğünde bile tablonun ağırlığı değişmedi.
Kasım ayı özelinde bakıldığında, karşılıksız işlemi yapılan çeklerin toplam ibraz edilen çeklere oranı tutar bazında yüzde 3'e yükseldi.
TİCARETİN KALBİ İSTANBUL'DA ALARM ZİLLERİ
Karşılıksız çeklerin coğrafi dağılımı, krizin ticaretin en yoğun olduğu büyükşehirleri vurduğunu gösterdi. 2025'in 11 aylık döneminde ödenmeyen çek tutarının en yüksek olduğu iller sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya olarak sıralandı.
Öte yandan piyasadaki genel daralma, ibraz edilen çek sayısına da yansıdı. Bankalara sunulan toplam çek adedi yüzde 11 azalırken, enflasyonun etkisiyle çeklerin parasal büyüklüğü yüzde 28 artış gösterdi. Toplamda 8 trilyon 605 milyar liralık çek bankalardan geçti.
